سمانه کمالی باغستانی
حجاب و عفاف به عنوان یکی از آموزه‌های حیات بخش قرآن کریم، سنت نورانی رسول خدا و خاندان مطهرش صلوات االله علیه و علیهم اجمعین درفرهنگ ملی و اسلامی ما ازجایگاه رفیعی برخورداراست.استقرار بسیاری ازشئونات اسلامی درحیات فردی و اجتماعی انسان درسایه حاکمیت فرهنگ عفاف و حجاب امکان پذیراست.اهمیت حجاب و پوشش اسلامی تا جایی است که خداوند متعال دربسیاری ازسوره‌های قرآن ازآن به عنوان یک ضرورت یاد می‌کند و آن را حافظ انسان دربرابر بسیاری ازبیماری‌های جسمی و روانی می‌داند. از نظر اسلام حجاب فقط اختصاص به زن ندارد بلکه نوعی پرده است که در روابط میان زن و مرد وجود دارد.باپیروزی انقلاب واستقرارحکومت اسلامی درایران و با تاسی ازآموزه های قران،حجاب وعفاف به عنوان یک مسئله مهم و قانونی تلقی می‌شود.درسال ۱۳۶۰ قانونی به تصویب رسید که طبق آن، بی‌حجابی تخلف محسوب می‌شود.این قانون برگرفته ازآیات قران کریم است.
دربعدازظهریک روزگرم تابستان بندرعباس، با «لیلا کریمی»، پژوهشگرواستاد دانشگاه ، درباره حجاب، عفاف وچالش‌های اجتماعی این روزها گپ و گفتی کوتاه داشتم.
*درابتدا از تاریخچه حجاب بگویید؟
** حجاب به دوران‌های بسیار دور و حتی پیش ازظهوراسلام بازمی‌گردد. درتمدن‌های باستانی مانند بین‌النهرین، مصر، یونان و ایران باستان، نشانه‌هایی از نوعی پوشش خاص برای زنان، به‌ویژه طبقات اجتماعی خاص، دیده می‌شود. در ایران قبل از اسلام، به‌ویژه در دوران هخامنشیان و ساسانیان، زنان نجیب‌زاده معمولاً با پوشش و روسری در انظار عمومی ظاهر می‌شدند. در ادیان الهی نیز نشانه‌هایی از حجاب وجود دارد؛ مثلاً در یهودیت و مسیحیت اولیه، زنان متدیّن پوششی بر سر داشتند.با ظهوراسلام در قرن هفتم میلادی، حجاب به‌عنوان یک دستوردینی مشخص و ساختارمند وارد زندگی مسلمانان شد و با آیات قرآن و سنت پیامبر اسلام (ص) تقویت گردید. در طول تاریخ اسلامی، شیوه و سبک پوشش بسته به فرهنگ‌ها، اقلیم‌ها و شرایط اجتماعی متفاوت بوده، اما اصل حجاب به‌عنوان یک ارزش دینی و اخلاقی همواره جایگاه خود را حفظ کرده است
* خیلی‌ها می‌پرسند چرا حجاب گاهی تبدیل به موضوعی چالشی درجامعه ما شده؟
**بخشی ازاین چالش، ازندانستن می‌آید. بعضی‌ها فکرمی‌کنند حجاب یعنی “فقط یک روسری روی سر”، درحالی که عفاف خیلی گسترده‌تر است.هم برای زن، هم برای مرد. بعضی رسانه‌ها هم طوری نشان می‌دهند که انگار حجاب یعنی بستنِ درها به روی زن.اما من درتحقیقاتم دیدم دخترانی که با آگاهی و انتخاب خودشان حجاب را پذیرفتند، احساس آزادی و امنیت بیشتری می‌کنند. مسئله اینجاست، وقتی حجاب از درون نیاید، مثل لباسی می‌شود که به زور به تن کسی کرده‌باشی،ناراحت است. حجاب از درون به برون می‌آید.
*یعنی مردان هم در این میان مسئولیتی دارند؟
** دقیقاً! بعضی‌ها فکر می‌کنند حجاب فقط “کار زن‌هاست”، اما قرآن اول به مردان می‌گوید: «غضّ بصر»،یعنی نگاهت را مدیریت کن. پس مردان هم باید حجاب داشته باشند: حجاب نگاه (نچرخیم دور سر دختران و زنان در خیابان).حجاب کلام (حرف‌های نامحترم نزنیم).حجاب رفتار (حریم‌ها را نگه داریم).اگرمردان اینها را رعایت نکنند، توقع حجاب از زنان، یک طرفه وناعادلانه است.
* برای کسانی که احساس می‌کنند حجاب برایشان تحمیلی است، چه توصیه‌ای دارید؟
** هیچ‌کس دوست ندارد به او بگویند “تو باید اینطورباشی”. حجاب واقعی به دلخواه انتخاب کنی.حجاب باید مثل یک خانه امن باشد که خودت انتخابش کرده‌ای.خداوند بندگانش را دوست دارد و اگرحجاب و عفاف مانعی برای رشد و پیشرفت فرد در زندگی فردی و اجتماعی بود،خداوند هرگز آن را سفارش نمی کرد.پس حجاب را جدی بگیریم و رعایت آن را به یکدیگرتوصیه کنیم.حجاب،امنیت و پاکدامنی به انسان هدیه می دهد. حداقل شش آیه از آیات قرآن بر وجوب حجاب برای زنان در مقابل نامحرم دلالت می‌کند.
* برای اینکه نوجوانان و جوانان درک عمیقی ازحجاب داشته باشند چه راهکاری دارید؟
**موضوع مهم آموزش است.باید درخانواده و مدارس، فلسفه حجاب به خوبی آموزش داده شود.آینده سازان کشوررا با ابعاد حجاب وعفاف آشنا کنیم.دردانشگاه‌ها حجاب وعفاف بایدتبیین شود.برای ترویج حجاب درجامعه همه مسئول هستیم.هرکسی به فراخورمسئولیتی که درقبال جوانان و نوجوانان دارد باید این قشرازجامعه را نسبت به رعایت حجاب آگاه کند.نکته بعدی الگوسازی است.به جای شعار، نوجوانان و جوانان را با زنان و دختران محجبه‌ای آشنا کنیم که درعلم، ورزش وهنرموفقیت‌های ملی وبین المللی کسب کرده اند وپرآوازه شده‌اند.درسال های اخیرشاهد درخشش دختران وزنان درمیادین مختلف خارجی با پوشش اسلامی بودیم.باید درک کنند که پوشش اسلامی و حجاب دختران وزنان سد نیست بلکه امنیت است.
* حرف آخرتان به جوانان؟
خداوند درقرآن می‌فرماید: حجاب برای این است که زنان «معروف» باشند (شناخته شوند) ومورد آزار قرارنگیرند.این یعنی حجاب، امنیت واحترام می‌آورد.همانطور که خداوند درکتاب آسمانی‌اش ازحجاب به عنوان یک ضرورت یاد می کند بانوان ایران اسلامی برای رسیدن به خوشبختی وبرای اینکه امنیت روانی داشته باشند،با رعایت حجاب وانتخاب پوشش اسلامی، ترویج فرهنگ حجاب و عفاف را سرلوحه کارها وفعالیت های خود قراردهند. حجاب سد نیست،حجاب بالی برای رسیدن به خوشبختی است.جوانان ما فراموش نکنند که حجاب، آرامش روانی، استحکام پیوند خانوادگی، استواری اجتماع و ارزش و احترام به زن به همراه دارد.