نوروز دریا؛ میراث ناملموسی که گردشگران را جذب می‌کند

رئیس اداره میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد قشم، از برگزاری هجدهمین جشنواره بومی-محلی نوروز دریا (صیاد) در روستای بندری سلخ خبر داد و آن را جزو میراث ناملموسی خواند که می‌تواند دریچه‌ای برای جذب گردشگران به جزیره قشم باشد.

به گزارش هرمزگان من، عبدالرضا دشتی‌زاده با اعلام اینکه این مراسم فردا دوشنبه ۲۶ تیرماه از ساعت ۷ صبح تا ۱۲ شب در روستای بندری سلخ برگزار می‌شود، اظهار داشت: نوروز صیاد که اسم بومی آن نوروز دریا است و به‌طورکلی مردم قشم به آن «نوروز» می‌گویند، یک آیین ایرانی- ساحلی است که در مناطق ساحلی شامل سواحل خلیج‌فارس و بندر کنگ برگزار می‌شود. مردم قشم در گذشته در یک روز خاص بر اساس تقویم دریایی یا محلی و بر اساس شرایط اقلیم خود زمان خاصی را برای انجام کارهایشان در نظر می‌گرفتند؛ کارهایی همچون تجارت دریایی با آفریقا و هند توسط کشتی‌های بادبانی، کشاورزی و ماهیگیری که بر اساس تلاطم دریایی این روز زمانی است که به قول قشمی‌ها، دریا خواهر است؛ یعنی دریا آرام است. وی در پاسخ به اینکه چرا به آن «نوروز» می‌گویند، تصریح کرد: اگر نگاهی به مردم محلی و کارهایی که در این روز انجام می‌دهند بیندازیم، متوجه می‌شویم که مردم دیدگاه نوروز به این روز دارند. به‌عنوان مثال، همه وارد دریا می‌شوند و شنا می‌‌کنند و حتی حیوانات خود را با خود به داخل دریا می‌برند و اعتقادشان بر این است که در آن روز دریا درخشان‌تر است و ناپاکی‌ها را پاک می‌کند. به گفته دشتی‌زاده، در روز نوروز دریا، مردم محلی غذاهای دریایی نمی‌خورند، زیرا اعتقادشان بر این است که این روز، روز شکرگزاری از دریاست که ماهی‌ها تخم‌گذاری می‌کنند و به نوعی پیام محیط زیستی هم دارد. نکته جالب دیگر این است که این آیین بتدریج از خلیج‌فارس به جاهای دیگر هم منتقل شده است. بنادر عمان، بنادر ساحل غربی هند، شرق آفریقا و در کنیا و تانزانیا همین مراسم را با رنگ و بوی هندی یا آفریقایی انجام می‌دهند و به آن «نی‌ریز» می‌گویند که تغییریافته همان نوروز است. با مطالعه نوروز دریا می‌توان به ارتباطات بینافرهنگی و فراملی ایرانیان با هند و آفریقا پی برد.

رئیس اداره میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد قشم ابراز امیدواری کرد که بتوان با کمک جامعه محلی، آیین نوروز دریا را ثبت جهانی کرد: باید سعی شود فیلم‌های متعددی از این مراسم ساخته شود و پژوهشگران بیشتری روی آن کار کنند و وارد ادبیات و چرخه گردشگری جهانی شود.

مردم روستای سلخ، مردمی بسیار فرهنگ‌دوست هستند که اشتیاق بالایی برای زنده‌سازی میراث ناملموس دارند؛ سلخ می‌تواند به‌عنوان مرکز میراث ناملموس جزیره شناخته شود.

وی گفت: مردم این روستا مراسم دیگری هم به این مراسم افزوده‌اند؛ اجرای موسیقی محلی و نمایش طنز شوشی، فروش صنایع دستی، جشنواره غذا، اجرای مسابقات شنا، لیوا، رزیف، دوومیدانی، طناب‌کشی وهوری رانی و رژه لنج‌های صیادی از دیگر برنامه‌هایی است که بتدریج جشنواره نوروز دریا را به جشنواره‌ای از آیین‌های بومی جزیره قشم تبدیل کرده و مورد توجه گردشگران قرار داده است.

دشتی‌زاده تأکید کرد: نکته قابل توجه این است که ما بدانیم از دریچه میراث ناملموس چقدر می‌توان تغییرات ایجاد و گردشگر جذب کرد. گردشگر برای دیدن آیین نوروز دریا به جزیره می‌آید اما به یکباره با بخش‌های مختلفی از میراث ناملموس و فرهنگ بومی جزیره قشم آشنا می‌شود. رئیس اداره میراث فرهنگی سازمان منطقه آزاد قشم خاطرنشان کرد: ما زمانی می‌توانیم باعث بالا بردن جذب گردشگر شویم که چند راهکار را در پیش بگیریم؛ نخست مشارکت جامعه محلی؛ ما در همه مراحل تصمیم‌گیری‌های خود باید معتقد باشیم به اینکه این میراث را مردم آفریده‌اند و بهتر از مردم هم کسی نمی‌تواند آن را نگهداری کند؛ پس اگر در کارشان دخالت چندانی نکنیم و تنها آنها را حمایت کنیم بدون شک این مراسم از ماهیت محلی خود بیرون نمی‌آید. در نتیجه گردشگر خارجی نیز برایش خیلی جذاب می‌شود.