بندرعباس و رسم علَم شویی در دریا

علم شویی آیین ماندگار و به جامانده از اواخر دوران قاجاریه در ایران بوده که گفته می‌شود در چنین روزهایی این علم‌ها روزگاری از طریق دریای هند وارد خلیج فارس شده‌اند.

به گزارش هرمزگان من و به نقل از  ایرنا، قدیمی‌ها براین باورند که روزگاری فردی تمامی بزرگان شهر را صدا زده و می‌گوید ۱۲ چوب‌ از جنس صندل به شکل علم از کرانه دریای هند به سمت ساحل بندرعباس می‌آید، اهالی این چوب‌ها را از آب گرفته و خشک می‌کنند و به نزدیک‌ترین محل یعنی مسجد ۱۲ امام می‌برند و مشاهده می‌کنند که بر روی هر کدام از این چوب‌ها نام مبارک یک امام حک شده است.

البته معلوم نیست که این چوب‌ها از کجا آمده اند و چگونه این اسمای متبرک بر روی آن‌ها نقش بسته است و عزاداران بومی کهنسال به نقل از بزرگترهایشان می گویند این چوب‌ها به اذن خدا برای مردم این شهر فرستاده شده و به همین علت برایشان اهمیت خاصی دارد.

مردم و فعالان مذهبی منبر گپ یا حسینیه ۱۲ امام هرساله در ایام محرم، این علم ها که حدود ۳۰۰ سال پیش شانه به شانه به دست شان رسیده است را در ساحل خلیج فارس محله خونسرخ بندرعباس غسل می دهند که به آن، غسل علم هم گفته می‌شود.

مردم بومی و عزادار بندرعباس علم‌ها را که نمادی از ۱۲ امام می‌دانند، در ساحل خلیج فارس شست وشو و غسل می دهند که امسال نیز طبق رسم دیرین فعالان حسینیه منبر گپ بندرعباس و جمع بسیاری از عزاداران حسینی این علم ها را در ساحل خونسرخ بندرعباس به آب دریا که نماد پاکی و روشنی است، زدند تا تطهیر شده و بار دیگر مهیای عزای سیدالشهدا (ع) شود.

آیین شست و شوی علم ها به این صورت است که در واقع علم کِشان منبر گپ هر ۱۲ علم را را از اتاقی (حجره داخل منبر) که در خود منبرگپ است و مخصوص وسایل و تجهیزات مراسم محرم است، به صحن منبر آورده و سپس با یک دستگاه خودروی وانت به ساحل خونسرخ انتقال داده و هر یک از افراد علمی که از جنس چوب صندل بوده را به دریا به می‌برد و تطهیر می کند.

عَلَم کشان تا سینه به درون آب دریا می‌روند و با فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد(ص) و خواندن دعاهای مخصوص، علم‌ها را غسل می‌دهند.

پس از شست و شو، علم ها را با احترام و صلوات به حسینیه منبر گپ برمی گردانند و عزاداران بعد از نماز مغرب و عشا در مراسمی ویژه با نام آماده‌سازی علم‌ها آن‌ها را با پارچه‌های رنگی اهدایی و نذری مردم تزیین کرده و بر روی آن‌ها پنجه (سَرشده) که از قبل با گلاب شست و شو داده شده، نصب می‌کنند.

دعوت علم ها به خانه سوگواران بندرعباسی

خانواده‌هایی که به هر نیتی نذر کرده‌اند و حاجتی دارند، از روز سوم تا نهم محرم علم‌ها را به خانه خود دعوت کرده و در مراسمی با حضور فعالان حسینیه و اقوام و همسایگان به عزاداری و سفره نذری می‌پردازند.

در روز عاشورا هم علم کشان در یک صف و در یک راستا حرکت می کنند و کسانی که حاجتی دارند، برای حاجت روا شدن، شربت و شیرینی پخش می‌کنند.

پس از پایان دهه محرم، پارچه‌های تزیینی علم‌ها که نماد عزا هستند، باز شده و برای محرم سال آینده در حسینیه می گذارند.

علم شویی سنتی از شیعیان حیدرآباد هندوستان

قدمت آیین سنتی علم شویی در بندرعباس به زمان حضور شیعیان حیدرآبادی هندوستان در این شهر و ساخت منبر گپ بازمی‌گردد و دعاهایی که در این آیین نیز خوانده می‌شود نیز مربوط به دوران صفویه و سلجوقیان است.

منبر گپ (میانشهر) یا منبر ۱۲ امام یکی از قدیمی‌ترین و بنام‌ترین منبرهای شهر بندرعباس بوده که می توان گفت نخستین منبری است که توسط مومنان مهاجر حیدرآباد از کشور هندوستان که در واقع ایرانی الاصل بوده و در محل میدان بلوکی سابق (اطراف ساختمان زیتون) زندگی می کرده‌اند، ساخته شده است.

این «منبر گپ با قدمتی ۴۰۰ ساله یکی از منبرهای بزرگ استان هرمزگان است، که بانیان آن در مناسبت‌های مذهبی و بویژه ایام محرم و عزاداری اباعبدالله حسین(ع) به اجرای تعزیه خوانی، مداحی و سینه زنی می پردازند.
مسوول این منبر پیش از این مرحوم «ملامحمد ژیانفر» بود و اکنون پس از ایشان فرزندشان عهده دار این مسوولیت شدند.»